Geleceğe Miras Sonsuz Efes Projesi TBMM gündeminde

İzmir Milletvekili İbrahim Akın, UNESCO mirası Efes Antik Kenti’nde yürütülen “Geleceğe Miras Sonsuz Efes Projesi” hakkındaki sorularını Kültür ve Turizm Bakanlığı’na yöneltti.

İzmir Milletvekili İbrahim Akın, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Efes Antik Kenti’nde yürütülen “Geleceğe Miras Sonsuz Efes Projesi” kapsamındaki çalışmalara ilişkin olarak Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle yazılı soru önergesi sundu.

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Efes Antik Kenti, Selçuk ilçesinde konumlanıyor ve Türkiye’nin en önemli kültürel miras alanlarından biri olarak kabul ediliyor. Akın, projenin kapsamı, bütçesi, ilerleme durumu ve uygulama süreçlerinin kamuoyuna daha şeffaf biçimde açıklanması gerektiğini vurguladı.

Yeni ziyaretçi karşılama merkezi tartışma yarattı

Önergede, “Geleceğe Miras Sonsuz Efes Projesi” kapsamında yürütülen çalışmalar arasında yer alan “Efes Yeni Ziyaretçi Karşılama Merkezi” projesi özel olarak ele alındı.
Akın, UNESCO Dünya Miras Alan Yönetim Planı sınırları içinde bulunan bu bölgede, arkeolojik sit alanı olmasına rağmen inşaat faaliyetlerinin yürütüldüğünü belirtti.

Edinilen bilgilere göre, Efes Alt Kapı ve Üst Kapı’daki mevcut dükkanlar kaldırılarak tümünün yeni karşılama merkezine taşınması planlanıyor. Yüklenici firma DAB Yapı’nın Selçuk Belediyesi’ne yaptığı inşaat ruhsatı başvurusu, evrak eksikliği nedeniyle reddedilmiş; ardından ruhsat süreci Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı üzerinden tamamlanmıştır.

Jeofizik raporlarına rağmen inşaat sürüyor

İzmir Milletvekili Akın, önergesinde 2013 yılında Viyana Üniversitesi’nden Dr. Sırrı Seren tarafından yapılan jeofizik ve jeoradar araştırmalarına dikkat çekti.
Bu çalışmalarda, bölgede kilise ve tapınak kalıntılarına ait izlerin tespit edildiği belirtilmişti. Akın, buna rağmen aynı alanda inşaat faaliyetlerinin sürdürülmesinin Efes Antik Kenti’nin kültürel ve arkeolojik bütünlüğü açısından kaygı verici olduğunu ifade etti.

Kamuoyunda bu durumun, Efes’in tarihî dokusunun zarar görebileceği endişesini artırdığını belirten Akın, araştırma raporlarının neden kamuoyuyla paylaşılmadığını da sorguladı.

UNESCO kriterlerine uygunluk soruldu

Akın, söz konusu projenin UNESCO Dünya Miras Alan Yönetim Planı’nın hangi maddelerine göre izinlendirildiğini, UNESCO kriterlerine uygunluk belgeleri ve kurul kararlarının kamuoyuna açıklanıp açıklanmadığını sordu.

Ayrıca, proje kapsamında alana AVM benzeri bir yapı inşa edileceği ve mevcut dükkanların buraya taşınacağı yönündeki iddiaların doğruluğunu da gündeme getirdi. Bu yapılaşmanın mimari büyüklüğü, fonksiyonu ve alanın yeşil dokusuna etkisi konularında net bilgi verilmesini istedi.

“Proje ticari kaygılarla mı yürütülüyor?”

İzmir Milletvekili Akın, Efes Antik Kenti’nde yürütülen projelere yönelik bazı eleştirilerin de altını çizdi.
Önergede, arkeolojik ve kültürel öncelikler yerine turizm odaklı ticari yaklaşımların öne çıktığı yönündeki değerlendirmelere değinilerek, Bakanlığın bu eleştirilere yanıtı soruldu.

Ayrıca, Selçuk halkı ve sivil toplum kuruluşlarının projeye dair bilgilendirilmemesi konusuna da dikkat çekilerek, proje detaylarının, bütçesinin, ilerleme durumunun ve bitiş tarihinin şeffaf bir şekilde kamuoyuna açıklanması talep edildi.

Alt projeler ve arkeolojik çalışmaların durumu

Önergede ayrıca, Koressos Kapısı’nın gün yüzüne çıkarılması, Serapis Tapınağı’nın restorasyonu ile Liman Caddesi ve hamamların düzenlenmesi gibi alt başlıkları içeren çalışmaların ilerleme durumu da soruldu.

Akın, bu projelerin her biri için öngörülen tamamlanma tarihlerinin kamuoyuyla paylaşılmasını isterken, Efes’in taşıma kapasitesinin ziyaretçi yoğunluğu nedeniyle aşılmaması için alınan önlemleri de gündeme taşıdı.

Ziyaretçi yönetimi ve çevresel etkiler

Efes Antik Kenti’nde son yıllarda artan ziyaretçi sayısı ve “gece müzeciliği” uygulamaları nedeniyle, alanın taşıma kapasitesinin zorlandığı ifade edildi.
Akın, ziyaretçi yönetimi planı kapsamında bilet fiyatlandırması, otopark düzeni ve altyapı hizmetlerine yönelik şikayetlerin çözümü için bir planlama yapılıp yapılmadığını sordu.

Ayrıca, geçmiş yıllarda özel şirketlere tahsis edilen ve ziyaretçi erişimini kısıtlayan etkinliklerin, Bakanlık politikası açısından nasıl değerlendirildiğini ve bu etkinliklerden elde edilen gelirlerin antik kentin korunmasında nasıl kullanıldığını da gündeme getirdi.

İklim değişikliğine karşı koruma stratejileri

Son olarak, Akın, iklim değişikliği ve deniz seviyesindeki yükselmenin Efes Antik Kenti için uzun vadeli bir tehdit oluşturduğuna dikkat çekti.
Bu risklere karşı Bakanlığın hazırladığı acil eylem planları ve uzun vadeli koruma stratejileri hakkında bilgi talep etti. Ayrıca, bu çalışmalar kapsamında uluslararası kurumlarla iş birliği yapılıp yapılmadığını da sordu.

Bakanlık yanıtı bekleniyor

03 Ekim 2025 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunulan önerge, 28. Dönem 4. Yasama Yılı kapsamında 7/34755 esas numarasıyla kayda geçti.
Meclis kayıtlarına göre önergenin 15 günlük cevap süresi devam ediyor.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan gelecek yanıt, Efes Antik Kenti’nde yürütülen projelerin geleceği açısından önem taşıyor.

Kaynak: TBMM