Turist rehberleri metaverse ve yapay zekâyı fırsat olarak görüyor

Araştırma, turist rehberlerinin metaverse, VR ve yapay zekâ teknolojilerine olumlu baktığını; ancak mesleki istihdam ve etik sorunlarda düzenleme beklentisi olduğunu gösteriyor.

Profesyonel turist rehberleri, yeni teknolojilerin turizm sektörünü dönüştürdüğü bu dönemde metaverse, sanal gerçeklik (VR) ve yapay zekâ (YZ) uygulamalarını hem fırsat hem de tehdit olarak değerlendiriyor.
Yeni bir akademik araştırma, rehberlerin dijital dönüşüm sürecine uyum konusunda istekli olduklarını, ancak mesleğin geleceği ve etik sınırlar konusunda çekinceler taşıdıklarını ortaya koyuyor.

Araştırma, Türkiye’nin farklı bölgelerinde görev yapan 18 lisanslı rehberle yapılan derinlemesine görüşmelere dayanıyor. Görüşmelerden elde edilen veriler MAXQDA 24 yazılımı ile analiz edilerek %80 kodlayıcı uyum oranına ulaşıldı.

Rehberler dijitalleşmeyi “tamamlayıcı” görüyor

Katılımcıların büyük bölümü, metaverse ve sanal gerçeklik teknolojilerinin “rehberlik hizmetini ortadan kaldırmak yerine destekleyici” bir araç olabileceğini belirtti.
Sanal müzeler, üç boyutlu tarihi mekânlar ve artırılmış gerçeklik anlatımları rehberlerin anlatım gücünü artıran yenilikler olarak değerlendirildi.

Rehberler, özellikle dil bariyerinin ortadan kalkması, erişilebilir turizm olanaklarının gelişmesi ve genç kuşak turistlerle etkileşimin kolaylaşması gibi avantajlara dikkat çekti.

Metaverse yeni fırsatlar kadar riskler de getiriyor

Araştırmaya göre, rehberler dijitalleşmenin getirdiği fırsatların yanında istihdam kaybı, mahremiyet ihlalleri ve teknoloji bağımlılığı gibi risklere de vurgu yaptı.
Katılımcılar, yapay zekânın “otomatik anlatıcı” olarak kullanılmasının kültürel aktarımı zayıflatabileceğini ve insan rehberliğinin “samimiyet unsurunu” kaybettirebileceğini ifade etti.

Yeni nesil rehberlik: Hibrit modeller öne çıkıyor

Araştırmada, geleceğin turizm sektöründe “hibrit rehberlik” modelinin öne çıkacağı öngörülüyor.
Bu modelde insan rehber, metaverse veya sanal tur platformları üzerinden turistlerle eş zamanlı etkileşim kuruyor; yapay zekâ destekli sesli anlatım, anlık çeviri ve interaktif harita teknolojileriyle destekleniyor.

Araştırmacılar, bu dönüşümün rehberliğin içeriğini ortadan kaldırmadığını, aksine “anlatı biçimini” dönüştürdüğünü vurguluyor.

Dijital yetkinlikler yeni bir mesleki standart haline geliyor

Çalışmaya göre, rehberlerin dijital teknolojilere uyum sağlaması artık mesleğin temel bileşenlerinden biri.
Rehberler; artırılmış gerçeklik uygulamaları, 3D içerik üretimi, dijital güvenlik ve veri gizliliği konularında eğitim beklentilerini dile getirdi.
Araştırmacı, rehberlik lisans programlarına “dijital hikâye anlatımı”, “sanal müze yönetimi” ve “metaverse tur tasarımı” derslerinin eklenmesini öneriyor.

Politika önerileri ve düzenleme ihtiyacı

Çalışmada, dijital dönüşüm sürecinin etik, hukuki ve eğitimsel çerçevede düzenlenmesi gerektiği belirtiliyor.
Öneriler arasında şunlar öne çıkıyor:

• Dijital rehberlik yeterlilik standardı oluşturulmalı.
• Veri gizliliği ve içerik doğrulama sertifikaları zorunlu hale getirilmeli.
• Engelli dostu sanal tur projeleri için kamu teşviki sağlanmalı.
• Dijital içerik üreten rehberler için mesleki denetim rehberi hazırlanmalı.

Bu öneriler, hem meslek örgütleri hem de kamu otoriteleri için geleceğin turizm politikalarına yön verebilecek nitelikte.

Turizmde dönüşüm kaçınılmaz

Araştırma, dijitalleşmenin turizm deneyimini kalıcı biçimde değiştirdiğini ortaya koyuyor.
Metaverse ortamları, seyahat öncesi deneyim fırsatı sunarken; sanal turlar, erişimi zor bölgelere ilgiyi artırıyor.
Ancak uzmanlara göre bu dönüşümün sürdürülebilir olabilmesi için “insan dokusunun” kaybolmaması gerekiyor.

Akademik katkı

Bu çalışma, turizm sektöründe dijitalleşmenin yalnızca teknolojik bir yenilik değil; sosyal, kültürel ve etik boyutları olan bir dönüşüm olduğunu vurgulayan ilk örneklerden biri olarak değerlendiriliyor.
Rehberlerin görüşleri, gelecekte metaverse turizmi ve dijital hizmet standartları oluşturulurken referans niteliği taşıyor.

Sonuç

Araştırmanın bulguları, metaverse ve yapay zekânın rehberlik mesleğini dönüştürmekle kalmayıp, turizmin tüm hizmet zincirini yeniden tanımladığını gösteriyor.
Uzmanlara göre, rehberlerin bu dönüşüm sürecinde yer alması, dijital turizmin başarısı için kritik öneme sahip.

Kaynak: Business & Management Studies