Turistlerin ödeme eğilimi algılanan kontrolle güçleniyor

Manavgat’ta yürütülen araştırma, turistlerin ödeme eğilimini etkileyen en önemli faktörün algılanan davranışsal kontrol olduğunu ortaya koyuyor

Turistlerin ödeme eğilimi kontrol algısıyla şekilleniyor

Manavgat’ta 5 yıldızlı otellerde konaklayan turistler üzerinde yapılan araştırma, turistlerin ödeme eğiliminin yalnızca ürün ve hizmete dair inançlardan değil, aynı zamanda “kontrol edebilirim” algısından da etkilendiğini gösterdi. Çalışma, davranışsal inançların turistlerin ödeme eğilimi üzerinde doğrudan etkili olduğunu, algılanan davranışsal kontrolün ise bu ilişkiyi güçlendiren bir ara faktör olduğunu ortaya koydu.

Araştırma, Planlı Davranış Teorisi (PDT) temel alınarak Akdeniz Üniversitesi tarafından yürütüldü. 2025 yılı kış sezonunda üç farklı 5 yıldızlı otelde kalan misafirlerle yapılan anketlerden 397 geçerli veri elde edildi. SPSS Statistics Base v23 ve PROCESS Model 4 ile analiz edilen sonuçlar, beş hipotezin tamamının istatistiksel olarak anlamlı olduğunu gösterdi.

Araştırmanın kapsamı ve yöntemi

Araştırma, dünyada en çok turist gönderen ülkelerden gelen misafirleri ağırlayan Manavgat’taki otellerde gerçekleştirildi. Katılımcıların çoğunluğu çalışan, orta yaş grubundaki turistlerden oluştu. Ölçekler, turistlerin davranışsal inançlarını, algılanan davranışsal kontrol düzeylerini ve ödeme eğilimlerini ölçmek üzere dört bölümden oluşturuldu.

Güvenirlik analizleri, tüm ölçeklerin bilimsel geçerliliğini doğruladı. Elde edilen veriler, turistlerin davranışsal inançlarının ve kontrol algılarının ödeme kararlarını nasıl şekillendirdiğini ortaya koydu.

Ödeme eğilimini etkileyen temel faktörler

Bulgulara göre davranışsal inançlar, turistlerin ödeme eğilimini doğrudan artırıyor. Yani, turistler bir hizmet veya ürünün faydalı, çevre dostu ya da kaliteli olduğuna inandığında, bu ürün için daha fazla ödeme yapma eğilimi gösteriyor.
Bununla birlikte, algılanan davranışsal kontrol – yani kişinin “bunu kolayca yapabilirim” hissi – bu süreci dolaylı olarak da güçlendiriyor.
Araştırmada elde edilen verilere göre, davranışsal inançların ödeme eğilimi üzerindeki etkisinin önemli bir kısmı kontrol algısı üzerinden gerçekleşiyor.

Bulgular turizm sektörü için ne ifade ediyor?

Sonuçlar, konaklama sektörünün pazarlama ve iletişim stratejilerine yeni bir bakış kazandırıyor. Turistlerin çevre dostu veya sürdürülebilir hizmetlere olan ilgisini artırmak için sadece mesaj içeriği değil, aynı zamanda bu hizmetlere ulaşım kolaylığı ve güven hissi de önemli hale geliyor.

Araştırmaya göre otellerin web sitelerinde, tanıtım materyallerinde veya dijital kanallarında turistlere “kaliteli hizmet, kolay erişim ve güvenli deneyim” mesajlarını açık biçimde vermesi, ödeme eğilimini artırabilir. Ayrıca, rezervasyon sürecini kolaylaştıran çok dilli sistemler ve hızlı yanıt veren müşteri hizmetleri de kontrol algısını güçlendiren uygulamalar arasında.

Akademik katkı ve genel değerlendirme

Çalışma, Planlı Davranış Teorisi’nin turizm alanında Türkiye özelinde test edildiği nadir örneklerden biri. Turistlerin ödeme davranışlarının sadece ekonomik değil, psikolojik bir boyut taşıdığını vurgulayan bu araştırma, sürdürülebilir turizm pazarlamasında önemli bir referans noktası oluşturuyor.

Sonuç olarak, turistlerin ödeme eğilimi, olumlu inançlarla besleniyor; ancak bu davranışı belirleyen asıl güç, kişinin kendi kararları üzerinde kontrol sahibi olduğuna inanması. Bu bulgu, turizmde “deneyim yönetimi” ve “müşteri psikolojisi” kavramlarının ekonomik sonuçlar üzerindeki etkisini yeniden gündeme taşıyor.

Sonuç ve öneriler

Araştırma, turizm işletmelerinin hizmetlerini sadece tanıtmakla kalmayıp, turistin karar sürecini kolaylaştıracak güven mekanizmaları kurmaları gerektiğini vurguluyor. Çevre dostu oteller, sürdürülebilir uygulamalar veya benzersiz deneyimler sunan işletmelerin, bu değerleri anlaşılır bir dilde ve kontrol algısını destekleyecek biçimde sunmaları, rekabet avantajı sağlayabilir.

Gelecek çalışmalarda, farklı kültürlerden turistler üzerinde benzer modellerin denenmesi, uluslararası pazarlarda ödeme eğilimini etkileyen psikolojik faktörleri daha geniş bir bakışla anlamayı mümkün kılacaktır.

Kaynak: Business and Management Studies: An International Journal