UNESCO’dan yasa dışı kültür ticaretine küresel uyarı

Audrey Azoulay, kültürel mirasın korunması için yasa dışı kültür varlığı ticaretine karşı tüm aktörleri birlikte hareket etmeye çağırdı. UNESCO, 50 yılı aşkın mücadeleyi sürdürüyor.

Kültürel miras insanlığın kimliğini taşıyor

UNESCO Genel Direktörü Audrey Azoulay, “Uluslararası Kültür Varlıklarının Yasa Dışı Ticaretiyle Mücadele Günü” dolayısıyla yayımladığı mesajda, kültürel mirasın bir toplumun kimliğinin temeli olduğunu belirtti. Azoulay, “Topluluklar, kültürel miras aracılığıyla kendilerini tanımlar ve gelecek nesillere aktardıkları hikâyeleri şekillendirir” ifadelerini kullandı.

Genel Direktör, kültürel mirasın çalınmasının toplumları kolektif hafızalarından mahrum bıraktığını, bunun yalnızca kültürel bir kayıp değil, aynı zamanda insanlık tarihinin de silinmesi anlamına geldiğini vurguladı. Azoulay, yasa dışı ticaretin kültürel mirası koruyucularından koparmakla kalmadığını, kara para aklama, vergi kaçakçılığı ve terör finansmanı gibi suçlara da zemin hazırladığını ifade etti.

UNESCO 50 yıldır yasa dışı ticarete karşı mücadelede

UNESCO’nun bu yasa dışı faaliyetlere karşı uzun yıllardır öncülük ettiğini belirten Azoulay, kurumun 1970 tarihli “Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması Sözleşmesi” kapsamında çalışmalar yürüttüğünü hatırlattı.

UNESCO’nun çabalarının yalnızca yasal önlemlerle sınırlı kalmadığını belirten Azoulay, bu çalışmaların uzman eğitimi, üye devletlere yasal ve kurumsal çerçevelerini güçlendirmede destek sağlanması, suçluların cezalandırılması ve kültürel varlıkların korunup iadesini kapsadığını aktardı.

Ayrıca Latin Amerika’da yürütülen geniş kapsamlı farkındalık kampanyalarının da bu çabalara dahil olduğunu belirten Azoulay, Brezilya ve Peru’da kültürel miras hırsızlığının etkilerini gözler önüne seren kampanyaların yürütüldüğünü söyledi.

Dijital çağda yeni araçlar ve ortak sorumluluk

Azoulay, 2025 yılında açılan “UNESCO Çalıntı Kültürel Nesneler Sanal Müzesi”nin kurum açısından önemli bir dönüm noktası olduğunu belirtti. Dijital müzede 250’den fazla çalıntı nesnenin özgün bağlamlarıyla birlikte sergilendiğini ifade eden Genel Direktör, bu platformun toplumların kültürel hafızasını görünür kıldığını söyledi.

Haziran 2025’te Paris’te düzenlenen Dijital Çağda Kültürel Varlıkların Yasa Dışı Ticaretinin Ele Alınması Konferansı ve Nisan ayında Çin’in Hangzhou kentinde gerçekleştirilen Üçüncü Üst Düzey Müzeler Forumunda bu konunun uluslararası düzeyde ele alındığını hatırlattı.

UNESCO Genel Direktörü, kültürel miras uzmanları, kolluk kuvvetleri, müzeler, yargı organları, sanat piyasası ve sivil toplumun birlikte hareket etmesi gerektiğini belirterek, “Bu mücadeleyi ancak hep birlikte kazanabiliriz” mesajını verdi.

Kültürel varlıkların iadesi ve koruma misyonu

Azoulay, kültürel varlıkların çalınmasına, gizli kazılara ve yasa dışı ihracatına karşı sıfır tolerans çağrısı yaptı. Mesajında, UNESCO’nun kültürel eserlerin meşru sahiplerine iade edilmesi yönündeki kararlılığını yineledi.

Genel Direktör, “Kültürel varlıkların iadesini kolaylaştırma misyonumuzu sürdürmeliyiz. Her ülke, kendi mirasının koruyucusu olduğu kadar, insanlığın ortak hafızasının da bekçisidir” ifadesini kullandı.

Kaynak: UNESCO