Vize sorunları TBMM gündeminde

Hasan Karal, Türk vatandaşlarının vize sorunlarını TBMM’ye taşıdı. Vize ret oranları, belge yükü ve çözüm planları için Dışişleri Bakanlığı’ndan yanıt talep edildi.

İstanbul Milletvekili Hasan Karal, Türk vatandaşlarının vize başvurularında yaşadıkları sorunlara ilişkin kapsamlı bir yazılı soru önergesini TBMM’ye sundu. 29 Temmuz 2025’te Başkanlığa ulaşan önergenin muhatabı Dışişleri Bakanı Hakan Fidan olarak belirlendi. 15 günlük cevaplanma süresinin devam ettiği belirtildi.

Hasan Karal, önergesinde Temmuz 2025’te yayımlanan Henley Pasaport Endeksi’ne atıfta bulunarak, Türkiye Cumhuriyeti pasaportunun 116 ülkeye vizesiz veya varışta vizeyle giriş hakkı tanıdığını, ancak dünya sıralamasında 46. basamakta yer aldığını ifade etti. Karal, bu tablonun Türkiye’yi Arnavutluk, Dominik Cumhuriyeti, Moldova ve Kiribati gibi ülkelerle aynı kategoride gösterdiğini vurguladı.

Her ne kadar son bir yılda altı sıra yükseliş kaydedilmiş olsa da, Avrupa ülkeleri, Kuzey Amerika ve gelişmiş Asya ülkeleri ile kıyaslandığında Türk pasaportunun ciddi bir hareket serbestisi dezavantajı yaşadığına dikkat çekildi. AB, ABD, Kanada, Avustralya ve İngiltere’ye yönelik vize süreçlerinin yüksek maliyetli, belge yükü fazla ve ret oranlarının oldukça yüksek olduğu belirtildi.

Vize engellerinin toplumsal ve ekonomik etkileri

Karal, bu durumun yalnızca bireysel seyahat özgürlüğünü değil; ihracat yapan KOBİ’lerin hareket alanını, öğrencilerin akademik değişim fırsatlarını, sanatçıların uluslararası etkinliklere katılımını ve yurtdışındaki diasporayla kurulan bağları da doğrudan etkilediğini vurguladı. Türkiye’nin G20 ve NATO üyesi, AB ile Gümrük Birliği ilişkisi olan bir ülke olmasına rağmen hâlâ kısıtlı diplomatik mobiliteye sahip olmasının, kamuoyunda dış politikaya dair soru işaretlerine yol açtığını ifade etti.

Bakanlığa yöneltilen sorular

Önergede yer alan ilk soru, Schengen ülkelerine yönelik vize başvurularında son 3 yılda yaşanan ret artışlarının nedenlerinin analiz edilip edilmediğini sorguluyor. Ret gerekçelerinin ülkeler bazında diplomatik temaslarla giderilip giderilmediği de mercek altına alınıyor.

İkinci soru, vize başvurularında belge yükü, ücret artışları ve randevu sistemi erişim sorunlarına karşı Bakanlığın devreye girip girmediğini, varsa çözüm planı veya konsolosluk iç yönergesi olup olmadığını soruyor.

Üçüncü soru ise, Türkiye’nin yükseköğretim kurumları, sanayi temsilcileri, ticaret odaları ve sivil toplum aracılığıyla yürütülen Erasmus+, Horizon Europe, fuar katılımı ve kültürel diplomasi gibi uluslararası hareketlilik programlarında karşılaşılan vize engellerine ilişkin etki analizi veya stratejik eylem planı bulunup bulunmadığını gündeme getiriyor.

Diplomatik öncelikler ve vize muafiyeti çalışmaları

Karal, dördüncü sorusunda, Türkiye vatandaşlarının pasaport gücünü artırmak amacıyla son 5 yılda imzalanan vize muafiyeti, kolaylaştırma protokolü veya diplomatik mütekabiliyet mutabakatlarının hangi ülkelerle yapıldığını ve bu süreçteki öncelik kriterlerini öğrenmek istedi.

Beşinci soru, AB ile sürdürülen vize serbestisi diyalogunda bugüne kadar karşılanamayan kriterlerin teknik mi yoksa siyasi gerekçelere mi dayandığını soruyor. Ayrıca Bakanlığın bu konuda kamuoyunu bilgilendirecek şeffaf bir değerlendirme raporu yayımlamayı planlayıp planlamadığını gündeme getiriyor.

Schengen vizesinde dijital sistem ve konsolosluk desteği

Altıncı soru, AB’nin kabul ettiği Schengen vizesi dijitalleşme sisteminin Türk vatandaşlarının erişimini kolaylaştırıp kolaylaştırmayacağına dair teknik değerlendirme talep ediyor. Yeni sistem devreye girmeden Türkiye’nin beklentilerinin iletilip iletilmediği de soruluyor.

Yedinci soru, Türkiye’nin dış temsilciliklerinde görev yapan konsolosluk birimlerinin, yurtdışında vize kaynaklı mağduriyet yaşayan vatandaşlara destek amacıyla yürüttüğü güncel uygulamaları öğrenmek istiyor.

2025–2030 pasaport gücü stratejisi

Sekizinci ve son soru, Bakanlığın 2025–2030 dönemi için hedeflediği “pasaport gücü artışı”na yönelik diplomatik önceliklerini gündeme getiriyor. Stratejinin yalnızca ülke listeleri bazında mı şekillendiği, yoksa vize başvuru sürecini kolaylaştırmaya dönük yapısal adımların da planlanıp planlanmadığı soruluyor.

Önerge, TBMM İçtüzüğü’nün 96’ncı ve 99’uncu maddeleri ile Anayasa’nın 98’inci maddesine dayandırıldı. Resmî yanıt süreci devam ediyor.

Kaynak: TBMM