Yazma ve nadir eserlerin tescili kültürel mirası koruyor

Türkiye Yazma Eserler Kurumu, yazma ve nadir basma eserlerin tespiti ve tesciline dair yönetmelikle kültürel miras turizmine yeni bir adım attı.

Türkiye Yazma Eserler Kurumu’ndan yeni yönetmelik

Yazma ve nadir eserlerin tescili, kültürel mirasın korunması ve kültür turizmine kazandırılması amacıyla yeniden düzenlendi.
18 Ekim 2025 tarihli ve 33051 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Yazma ve Nadir Basma Eserlerin Tespit ve Tescili Hakkında Yönetmelik”, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı tarafından yürürlüğe kondu.

Yönetmeliğin amacı; kamu kurum ve kuruluşlarında bulunan yazma ve nadir basma eserlerin tespiti, tescili ve korunmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek olarak açıklandı.

Bu kapsamda, yazma eserler ile 1928 yılı öncesinde basılmış nadir basma eserler, Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Türkiye Yazma Eserler Kurumu tarafından kayıt altına alınacak.

Kültürel miras turizmi için tescil süreci netleşti

Yönetmeliğe göre; yazma ve nadir eserlerin tespiti, “Eser Tescil Komisyonu” tarafından gerçekleştirilecek.
Komisyon, yazma eser uzmanı, restoratör, kütüphaneci ve mütercim gibi alan uzmanlarından oluşacak.

Komisyon, eserin yazma veya nadir basma niteliği taşıyıp taşımadığını inceleyecek, kararlarını salt çoğunlukla alacak.
İtiraz halinde ise, “Eser Tescil Üst Komisyonu” devreye girecek. Üst komisyonun kararları kesin olacak.

Bu sistem, Türkiye’nin sahip olduğu kültürel mirasın doğru biçimde tanımlanması ve belgelenmesi açısından büyük önem taşıyor.
Yazma eserlerin sistematik biçimde kayıt altına alınması, kültürel miras turizmi açısından da sürdürülebilir bir envanterin oluşmasını hedefliyor.

Yazma ve nadir eserlerin korunması ve iadesi

Yönetmelik, yazma ve nadir eserlerin emanete alınması, tescili, iadesi ve takibi konularında ayrıntılı hükümler içeriyor.

Kamu kurumları, tespit edilmek üzere Türkiye Yazma Eserler Kurumu’na teslim ettikleri eserleri kayıt numarasıyla emanete bırakacak.
Bir yıl içinde geri alınmayan eserler, yazma eser kütüphanelerinde korunabilecek.

Tescil edilen eserler için düzenlenecek belgeler, eserin sahiplerine iade edilecek.
Bu belgeleri alan kurumlar, her üç yılda bir eserin varlığını bildirmekle yükümlü olacak.
Eserin sahipliğinde değişiklik olması halinde ise, durum 30 gün içinde Kuruma bildirilecek.

Bu süreç, yazma eserlerin fiziksel ve dijital olarak korunmasını, aynı zamanda kültürel miras turizmine açık, kayıtlı bir veri tabanının oluşturulmasını sağlayacak.

Eserlerin dijital kopyaları arşivlenecek

Yönetmeliğin önemli maddelerinden biri, tescil edilen eserlerin dijitalleştirilmesi oldu.
Eserlerin dijital kopyaları, eser sahibinin izni alınarak hazırlanacak ve Başkanlık arşivinde saklanacak.

Dijitalleştirilen eserler, yine izin kapsamında Yazma Eserler Veri Tabanı üzerinden kullanıcıların hizmetine sunulabilecek.
Bu adım, hem bilimsel araştırmalar hem de kültürel miras turizmi açısından büyük bir kaynak oluşturacak.

Ayrıca, kütüphane koleksiyonlarını tamamlayıcı nitelikteki eserlerin Başkanlık tarafından satın alınması, bağış veya tahsis yoluyla kütüphanelere kazandırılabileceği de düzenlendi.

Kültürel mirasın turizme katkısı

Yeni yönetmelik, kültürel mirasın korunmasıyla birlikte turizm sektörüne de uzun vadeli bir değer katıyor.
Yazma ve nadir eserlerin doğru tescil edilmesi, müzeler ve kütüphaneler aracılığıyla yerli ve yabancı ziyaretçilere açık hale getirilecek.

Bu durum, hem kültür turizmi destinasyonlarının çeşitlenmesine hem de Türkiye’nin kültürel diplomasi gücünün artmasına katkı sağlayacak.

Rüçhan hakkı, gizlilik ve tarafsızlık ilkeleri

Yönetmelik ayrıca, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 24. maddesi gereği, tescil edilen eserlerde Türkiye Yazma Eserler Kurumu’nun rüçhan hakkını koruyor.
Komisyon üyeleri ise gizlilik ve tarafsızlık ilkelerine uymakla yükümlü olacak.

Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı envanterinde yer alan eserler için de kurumlar arasında özel protokol düzenlenecek.
Yönetmelikle birlikte 5 Eylül 2025 tarihli önceki düzenleme yürürlükten kaldırıldı.

Yeni yönetmelik, yayımlandığı 18 Ekim 2025 tarihi itibarıyla yürürlüğe girdi.

Kültürel miras turizmi açısından önemi

Bu yönetmelik, Türkiye’nin kültürel mirasının korunması ve turizme kazandırılması açısından stratejik bir düzenleme niteliği taşıyor.
Yazma ve nadir eserlerin doğru biçimde tespiti, kayıt altına alınması ve dijital olarak arşivlenmesi; kültür turizmi, akademik çalışmalar ve uluslararası tanıtım faaliyetleri için kalıcı bir referans oluşturacak.

Kaynak: Resmi Gazete